Z Księgi Nonsensu / From A Book of Nonsense

Osoba występująca jako „MB” przesłała mi polskie tłumaczenie utworu „2 Limericks. Mrs. K and Mrs F.”  Serdecznie dziękuję! / A person signed as „MB” has sent me a Polish translation of ” 2 Limericks. Mrs. K and Mrs F.” Thank you so much!

 

Madame Kuncewicz’s world is of beauty and art

The aristocrat’ s breeding, the kingdom of heart

In the ivory tower

Her pen wields the power

That is mighter than that of the sword.

 

Her neighbour, a fool born and bred

Tries to fight misconceptions instead

The result is appalling

She has hardly the calling

Could it be that the woman is mad?

 

Piękno i sztuka to Madame Kuncewicz świat,

Serca królestwo, arystokracji ducha kwiat.

W wieży ze słoniowej kości

Celne  pióro  Jej Wysokości

Mocniej niż ostry miecz uderza od lat.

 

Sąsiadce jej brak dobrego urodzenia cnót,

Więc słowem rzuca złym, kłamiąc przy tym jak z nut.

Efekty budzą przerażenie,

A może to już powołanie?

Czyżby kobieta ta stanęła u szaleństwa wrót?

 

[See: https://wandamichalakdomkuncewiczow.wordpress.com/2012/10/09/literackie-cwiczenie-z-angielskiego/]

Sigrid i Maria wracają do domu

Niedawno wspomniałam o Krystynie, córce Lavransa, ulubionej książce Marii Kuncewiczowej (ur. 1895), napisanej przez Sigrid Undset (ur. 1882). Kiedy studiowałam życiorys norweskiej noblistki, zwróciły moją uwagę pewne podobieństwa pomiędzy jej losem a dziejami Marii, która wprawdzie Nobla nie dostała, ale była dwukrotnie nominowana do tej nagrody.

Obie pisarki zajmowały się „kwestią kobiecą”, która była i jest najbardziej interesująca w ich dziełach.  Najkrótsza charakterystyka utworów Undset i Kuncewiczowej odwołuje się do nurtu psychologizującego w literaturze.

Jedna i druga – Sigrid i Maria – urodziły się w wykształconych i postępowych rodzinach, obie peregrynowały w młodości: Sigrid z Danii do Norwegii, Maria z Rosji do ojczystej Polski. Obie opuściły ojczyzny w czasie II wojny światowej, uchodząc przed Niemcami. Następnie, wprawdzie w innych latach, znalazły się w Stanach Zjednoczonych. Do domu wróciły po wojnie tak szybko, jak to było możliwie. I w tych domostwach w Lillehammer i w Kazimierzu Dolnym, zakończyły życie. Sigrid już w r. 1949, Maria aż 40 lat później.

Ukochane siedziby pisarek, drewniane, otoczone bujną roślinnością, są do siebie podobne. Oba domy są muzeami biograficzno-literackimi.

„Król Dawid” i „Książę Igor” grali dla Kuncewiczowej

Znów będzie  wątek muzyczny, ale  w „Willi pod Wiewiórką” zawsze są obecne „struktury dźwiękowe”.

O legendarnym rosyjskim skrzypku Dawidzie Ojstrachu mawiano „Król Dawid”, o jego synu – „Książę Igor”. Można powiedzieć, że dwaj wybitni instrumentaliści niejednokrotnie grali dla Marii Kuncewiczowej. W jej „skarbach” znaleźliśmy bowiem płytę w ich wykonaniu z Koncertem D-dur op. 77 Johannesa Brahmsa. Ten ulubiony utwór Kuncewiczowej, stanowiący zresztą oś Cudzoziemki, wielokrotnie rozbrzmiewał w jej domu.  Piękno utworu niewątpliwie wyeksponował szczególnie Dawid, nazywany przez Światosława Richtera najwybitniejszym skrzypkiem wszystkich czasów. Zwłaszcza wysłuchanie Adagio  (tę część koncertu Brahmsa Kuncewiczowa lubiła najbardziej) na pewno wiele nam powie o samej pisarce.

Poszukajcie sobie  David Oistrakh, Brahms, Violin Concerto in D major, Adagio

Fantasia alla polacca

Fantasia alla polacca to nakreślony przez Marię Kuncewiczową portret psychologiczny „dekadenta i bluźniercy” Stanisława Przybyszewskiego. Tytuł nawiązuje do Fantazji polskiej (Fantaisie polonaise sur des thèmes originaux) Ignacego Paderewskiego. Dzieło to, które słynny muzyk skomponował w roku 1893, było wielokrotnie przez niego odtwarzane w różnych częściach świata. Zdaniem słuchaczy i recenzentów, właściwie odczytujących zamysł kompozytora, utwór oddawał ducha narodu polskiego – jego godność, smutek, przełamywany pogodą ducha, a także nadzieję. Ciekawe, że tytuł niosący tego rodzaju treści wykorzystała pisarka do dzieła autora Totenmesse. Czym się kierowała analizując życie „polskiego satanisty” pod takim a nie innym hasłem?

Kuncewiczowa napisała dzieło o Przybyszewskim korzystając ze stypendium The American Council of Learned Society z r. 1964. Praca w wydaniu książkowym ukazała się dopiero w r. 1979, kiedy autorka miała 84 lata [Proszę zwrócić uwagę na załączone zdjęcie przedstawiające solenizantkę]. Recenzenci, niezależnie od pochlebnych czy krytycznych opinii, podkreślali sprawność umysłową autorki dzieła, dogłębną znajomość utworów Przybyszewskiego, także tych napisanych po niemiecku. Docenili również analizę kontekstu kulturowego, w którym poruszał się „nihilista” Przybyszewski. Krytykowana co prawda przez recenzentów próba dotarcia, poprzez casus Przybyszewskiego, do źródeł schyłkowych tendencji w kulturze uniwersalnej II połowy XX wieku, wydaje się bardziej interesująca niż indywidualny los Stanisława Przybyszewskiego.
A oto ze strony http://www.culture.pl

Ignacy Paderewski : Fantaisie polonaise sur des thèmes originaux

Paryż, Londyn, Warszawa, Garwolin …

Kiedy w czerwcu 1940 roku wyjeżdżałam rankiem z Paryża, dzień był słoneczny Bazylika Sacre Coeur unosiła się nad miastem, jak wizja lepszego świata, a paryżanie na bocznych uliczkach dumnie nieśli w ręku swoje białe chleby. Gdzieś w górze toczył się huk dział, ale można to było wziąć za odgłosy burzy, która jak lubią mówić optymiści – mija bokiem. Dopiero na dworcu złudzenia prysły. To, co się tam działo było samo w sobie burzą. Pociąg wreszcie ruszył i między głowami pasażerów udało mi się jeszcze zobaczyć złoty błysk kopuły Inwalidów. Ileż to razy w ciągu długich lat wojny, słuchając huku detonacji w Londynie, miałam w oczach ten pożegnalny blask Paryża. Tę kopułę napoleońską, tak związaną z historią wojen w Europie. O Napoleonie Pierwszym mówiło się sporo w czasie, gdy Hitler groził Anglii inwazją. W Oxfordzie oglądałam cykl starych rycin przedstawiający w karykaturze rzekomy tunel Napoleona pod La Manche, projektowany dla podbicia wyspy. A jednak w tym samym Oxfordzie, kiedy na progu kantyny wojskowej stawał żołnierz Les Forces Francaises Libres, Angielki czym prędzej puszczały na patefon płytę z Marsylianką. Przez sekcję francuską brytyjskiego radia płynęły wtenczas z Paryża smutne wieści. Przez polską sekcję tegoż radia wieści z Warszawy płynęły wręcz tragiczne. W wydawnictwach polskiej propagandy snuł się ponury film: Katedra Sw. Jana w gruzach, kolumna Króla Zygmunta powalona, cokół Księcia Józefa pusty.

Dla polskich żołnierzy dziewczęta angielskie także miały płyty specjalne i Mazurek Dąbrowskiego wkrótce stał się popularny nad Tamizą. Jednakże, kiedy zwycięstwo zaczęło przechylać się na stronę aliantów, pewien mój znajomy „Pancerniak”, wyłażący ze skóry, żeby przepadkiem nie ominęła go inwazja, umilkł wśród rozmowy, a potem warknął: „Co mi po tej Europie, jeżeli z Garwolina podobno kamień na kamieniu nie został. Wkrótce po zawieszeniu broni spotkałam go znów w Londynie. Walczył pod Paleis, wyzwalał Holandię, na urlop udało mu się wyskoczyć do Paryża. Nie tylko z Garwolina, ale i z Warszawy niewiele już wtedy zostało nieroztrzaskanych kamieni. „Pancerniak” stracił siostrę w Powstaniu. Był mizerny i bardzo oczywiście smutny, nagle się rozjaśnił: „Ale Paryż stoi, taki sam, stoi jak stał.”

[Fragment wspomnień Marii Kuncewiczowej –  Radio Paryż, 12 października 1948 r.]

Ulubiona książka Marii Kuncewiczowej

Pytana o ulubioną książkę, Maria Kuncewiczowa zawsze odpowiadała: „Sigrid Undset Krystyna, Córka Lavransa”. Nigdy nie zmieniła zdania.Twierdziła wręcz, że przez długie lata nie odnalazła utworu ciekawszego i bardziej pasjonującego niż norweska powieść ze średniowiecza. Zawiera ona tak sugestywne obrazy:

Lavrans rzeczywiście dobrze się czuł między tymi biednymi ludźmi, mieszkającymi wysoko w górach, na karczowiskach i w osiedlach na pograniczu gminy; wśród nich był zawsze wesół i skory do żartów. Mówił z nimi o leśnych zwierzętach i renach żyjących na górskich halach, i o strachach ukazujących się w takich miejscach. Pomagał im radą i czynem, oglądał im chore bydło, stawał z nimi do kowadła i do ciesielskiej roboty, ba, jako człowiek niezwykłej siły pomagał przy wydobywaniu największych kamieni lub korzeni. Dlatego ci ludzie witali zawsze z wielką radością Lavransa syna Bjórgulfa i jego wielkiego czerwonego ogiera Guldsveina. Guldsvein był pięknym zwierzęciem z błyszczącą sierścią, białą grzywą, białym ogonem i jasnymi oczami  był silny i tak ogromny, że mówiono o nim w dolinach, ale wobec Lavransa był zawsze potulny jak jagniątko i pan jego zwykł mawiać, że kocha swego rumaka jak młodszego brata.

Hasło „Zrozumieć Kuncewiczową” narzuca poznanie Krystyny. Zdumiewające, lecz dzieło rzeczywiście czyta się znakomicie, dając wiele do myślenia. Oczywiście, nie brakuje czytelników, których wręcz rozbawia rzekoma naiwność tytułowej bohaterki.

Łatwo znaleźć podobieństwa pomiędzy życiem i dziełem Sigrid Undset (1882–1949) i Kuncewiczowej. Cdn.

Fotografia młodej Sigrid Undset  jest dziełem Agnete Faber. Pochodzi ze strony:

http://www.maihaugen.no/Bjerkebek/Sigrid-Undset/Portretter/?image=2