Między „Brunatnymi” a „Czerwonymi” / Beetwen The Brown and The Red

Fot. Mariusz Kubik

14 października 2012 roku zmarł w Warszawie wybitny pisarz Janusz Krasiński. Miał 84 lata.

Doświadczył dwóch nieludzkich systemów politycznych — niemieckiego narodowego socjalizmu i sowieckiego komunizmu. Stworzył literacką dokumentację tych czasów. Jako uczestnik Powstania Warszawskiego 44 był więźniem niemieckich obozów koncentracyjnych Auschwitz, Flossenberg i Dachau. Po powrocie do Polski w roku 1947 został aresztowany pod fikcyjnym zarzutem i więziony przez 9 lat na Mokotowie, w Rawiczu i we Wronkach.

Janusz Krasiński odwiedził Dom Kuncewiczów jesienią 2007.

NAJWAŻNIEJSZE KSIĄŻKI

Tetralogia składająca się z następujących powieści:

Na stracenie

Twarzą do ściany

Niemoc

Przed agonią

Dramat Czapa, czyli śmierć na raty

Niech odpoczywa w pokoju.

Janusz Krasiński, outstanding Polish writer, died in Warsaw on October 14, at age 84.

Having experienced two inhuman political systems, german national socialism and soviet communism, Krasiński has created a literary documentaction of these historical periods. As a participant in the 1944 Warsaw Uprising was arrested and sent to German concentration camps Auschwitz, Flossenberg and Dachau. He came back to Poland in 1947. He was imprisoned by the communist regime on a false charge. He spent 9 years in Mokotów prison, Rawicz and Wronki.

Janusz Krasiński visited Dom Kuncewiczów in fall 2007.

HIS MOST IMPORTANT BOOKS

A tetralogy consisting of the following novels:

To the Execution

Face to the Wall

Impotence

Before the Agony

Drama The Hat, or Death By Instalments

Requiescat in Pace.

 

Między Kazimierzem Dolnym a Kosowem na Pokuciu

Dziś opowiem o jednym z naszych ważnych Gości. I znowu będzie link do Huculszczyzny.

Wielkim, choć mało w Polsce znanym, gościem Domu Kuncewiczów był profesor Andrzej Busza z Kanady (Uniwersytet Kolumbii Brytyjskiej), wnuk dra Apolinarego Tarnawskiego z Kosowa, w którego sanatorium pielęgnowano zdrowie kuracjuszy za pomocą nowoczesnych metod (przyrodolecznictwo, wegetarianizm, geriatria). W kronikach uzdrowiska zanotowano nazwiska najwybitniejszych pacjentów – przedstawicieli świata nauki, kultury i polityki dwudziestolecia międzywojennego.

A. Busza jest także  siostrzeńcem pisarza Wita Tarnawskiego, twórcy powieści Ksiądz Antoni, znawcy twórczości Conrada.

Poniżej zamieszczam życiorys artystyczny prof. Andrzeja Buszy.

Andrzej Busza ur. w 1938 r. w Krakowie.

W czasie wojny przebywał na Bliskim Wschodzie, gdzie w r. 1943, w Jerozolimie, zmarł jego dziadek, dr Tarnawski w wieku lat 92.

Od r.1947 do 1965 mieszkał w Anglii. Studiował w St. Joseph’s College, a następnie w University College w Londynie (anglistyka).

Laureat Nagrody Fundacji Kościelskich (1962).

Od 1965 r. mieszka w Kanadzie.

Tworzy w języku polskim i angielskim.

Był członkiem redakcji „Merkuriusza” i „Kontynentów”.

Opublikował:

– Znaki wodne — wiersze (IL Paryż, 1969);

– Astrologer in the Underground/Astrolog w metrze w przekładzie M. Bullocka i Jagny Boraks (Athens, Ohio, 1971);

– Dwa tomy poezji w przekładach Bogdana Czaykowskiego Glosy i refrakcje (Berlin –Toronto 2001) i Obrazki z życia Laquedema / Scenes from the Life of Laquedem.

– Przełożył na język angielski z B. Czaykowskim poezje Mirona Białoszewskiego The Revolution of Things (Washington, D.C., 1974) oraz Gathering Time: Five Modern Polish Elegies – poematy Białoszewskiego, Iwaszkiewicza, Jastruna, Miłosza i Wierzyńskiego (Mission, B.C., 1983).

– Dwujęzyczny, polsko-angielski wybór wierszy wraz z przekładami Pełnia i przesilenie / Full Moon and Solistice Justice (współautor Bogdan Czaykowski) (Toronto-Rzeszów 2008); Poemat Kohelet ze wstępem i adnotacjami Beaty Tarnowskiej (Toronto-Rzeszów 2008).

Prof. Andrzej Busza gościł Marię i Jerzego Kuncewiczów w Vancouver w późnych l. 60. XX wieku.

Wolny wędrowiec i cmentarne drzewa

Motyw podróży przewija się nieustannie w historii „Willi pod Wiewiórką”. Jej twórcy od najmłodszych lat przemieszczali się z miejsca na miejsce. Wędrowali najczęściej z konieczności lub z obowiązku. Malarka Danuta Wierzbicka stworzyła mapę podróży Kuncewiczów, na której znajduje się wiele miejscowości w Azji, Europie i Ameryce. Linie łączące te punkty tworzą skomplikowaną siatkę, którą trzeba odpowiednio zinterpretować. Książki Marii i Jerzego stanowią dobre przewodniki.

Każdy z artystów bywających w Domu Kuncewiczów doświadczył losu wędrowca. Niektóre z ich podróży miały wymiar tragiczny, więc tym radośniejsze jest przekonanie, iż wędrujący pisarz może być człowiekiem wolnym i szczęśliwym. Wolny podróżnik Marek Zagańczyk sam wybiera czas i cel podróży. Jest erudytą, swobodnie poruszającym się w świecie przyrody i historii kultury. Widać Zagańczyka na tle najpiękniejszych krajobrazów, budowli, dzieł sztuki oraz bibliotecznych półek. Ceni w podróży samotność, sprzyjającą skupieniu, bez którego nie ma analizy i interpretacji zjawisk. Krytyczny wobec siebie i swego dzieła wie, że w jego narracjach niepokoi nieobecność ludzi. Pisarz niechętnie zatrzymuje się przy przechodniu na toskańskim trakcie, ale ma bliskie relacje z zażywającymi „ułomnej nieśmiertelności”. Zagańczyk prowadzi dialog z cieniami przeszłości pod cyprysami i topolami. Są to wprawdzie drzewa cmentarne, jesteśmy jednak pewni tego, że przetrwa wysiłek rozumnych wędrowców, ergo ocaleje kultura śródziemnomorska. I to wbrew wrażeniu, że znajduje się w odwrocie. Strach myśleć, co się dzieje w Toskanii i na Mazowszu, kiedy jest postponowana.

[Marek Zagańczyk, pisarz i redaktor „Zeszytów Literackich”, był w „Domu Kuncewiczów” 31 lipca 2012 r. Fotografie wykonał Marcin Wawerski.]