Teatr Polski w Poznaniu należy do budynków, które lubię najbardziej. Ładna, choć skromna siedziba Teatru ma bajkowe czerwono-złote wnętrze przypominające bombonierkę. Nie budynek jest jednak najważniejszy, lecz – oczywiście – scena, dynamiczny zespół i miła widownia. Tutaj jako mała dziewczynka widziałam najznakomitsze utwory dramatyczne.
_____
Among many interesting buildings The Polish Theatre in Poznań belongs to my favorites. This theatre is housed in a nice but humble structure whose magical red and gold interior resembles a bonbon box. Its stage, its dynamic acting company and a fine audience are, of course, more important than the structure itself. On this stage I have seen, as a little girl, many great plays .
Teatr Polski w Poznaniu ma piękną przeszłość i, przypuszczam, wielki problem, ale przede wszystkim muszę opisać wyjątkowe dzieje tej sceny.
Teatr został założony w roku 1875, w czasach zaborów, kiedy Polska była podzielona pomiędzy Prusy, Austrię i Rosję. Miasto Poznań należało do pruskiej części naszego państwa, nieistniejącego w XIX wieku.
_____
The Polish Theatre in Poznań has a fascinating history, a glorious past and, in my opinion, a big problem. But let me tell first about its origins.
The Polish Theatre in Poznań was founded in 1875, in the historic times of Polish annexation, when Poland was partitioned between Prussia, Austria and Russia and did not existed as an autonomous state. The city of Poznań was then part of Prussia.
“Mój” Teatr został ulokowany w specjalnie wzniesionym budynku na ulicy Berlińskiej (obecnie 27 grudnia). Kto go wybudował w tych ciężkich czasach? Wyjaśnieniem jest napis „Naród sobie” / „The Nation Unto Itself”, którym ozdobiono fasadę budynku. Było wielu fundatorów i donatorów, między innymi znana aktorka Helena Modrzejewska / Helena Modjeska (Patrz zdjęcie poniżej), którzy ofiarowali pieniądze, a nawet swoje posiadłości w celu zrealizowania tego projektu. Modrzejewska / Modjeska kilka razy tutaj występowała.
_____
„My” theatre was established in a building especially constructed for it, located on Berlin Street (currently December 27th Street). Who built it in such difficult and grim times? The inscription „Naród sobie” / „The Nation Unto Itself” which adorns the theatre’s façade provides the answer to this question. Many founders and benefactors have contributed to the theatre’s creation, donating money or even their estates. One of such patrons was the famous actress Helena Modrzejewska / Modjeska, who performed in the theatre on several occasions.
Uzyskanie zgody pruskiego rządu na budowę nie było łatwe. Ostatecznie jej udzielono pod jednym warunkiem: „Budynek musi być schowany w głębi działki. Nie może stać z przodu ulicy”. Teatr Polski został wzniesiony na podwórzu bardzo wysokiej kamienicy (Spójrz na czerwoną strzałkę, która wskazuje ją na zdjęciu poniżej). Mimo to Teatr Polski „[…] stanowił ostoję polskiej tradycji i kultury, będąc znakiem oporu przeciwko polityce ograniczeń, uprawianej przez pruskich zaborców.” Ludzie kochali teatr i utrzymywali go przez długi czas.
_____
Obtaining permission from the Prussian government to build the theatre was not an easy task. In the end it was granted on one condition: The building had to be hidden deeply inside the plot, behind the houses lining the street. Hence, the theatre was built in the back yard of a high apartment house (as indicated by a red arrow in photo below). In spite of all the obstacles and difficulties the theatre has been „[.] acting as a mainstay of Polish tradition and culture, and as a sign of resistance against the restrictive policies of the Prussian partition authorities. It has been loved by people and provided by them for a very long time.”
Teraz, w wolnej Polsce, ta frontowa kamienica nie istnieje. Częściowo uszkodzona w czasie II wojny światowej została całkowicie rozebrana przez lokalne władze w roku 1976. Teatr Polski odsłonił się i uzyskał obszerny plac! Miało to symboliczną wymowę.
Pamięć o inicjatywie starych mieszkańców-budowniczych z wolna zaciera się. W wolnej Polsce wyłoniła się idea ponownej zabudowy tego niezwykłego placu! Wybuchła gorąca dyskusja. Przedstawiciele lokalnych władz obiecali zachować otwartą przestrzeń przez Teatrem Polskim. Nikt nie wie, co to znaczy. W czasach pruskich teatr także miał otwarte przejście przez kamienicę (Możesz obejrzeć koniec tego pasażu na fotografii poniżej).
_____
Now in free Poland the apartment house which used to hide the theatre no longer exists. It had been partially destroyed during World War II and was completely dismantled by the local government in 1976. The Polish Theatre has been rendered visible, standing amid a spacious square! This fact had a symbolic meaning.
With time, the initiative of the city’s former inhabitants and builders has vanished from peoples’ memory. The idea of returning the unusual square to its original state (that is, of constructing a tall structure in front of the theatre) has emerged in free Poland. A sizzling discussion has begun. Although members of the local government have promised to preserve the open space in front of the building, it is not clear what that means, since originally there existed an open passage to the theatre through the apartment building as well. (The end of this passage may be seen in the photo below.)
Mój ulubiony teatr rzeczywiście ma problem.
_____
My favorite theatre indeed has a problem.
ALE KSIĄŻKI / AND YET THE BOOKS 